آغازگر ساخت مجسمهها، بشری بوده که در هزاران سال قبل نیز خلاقیت خاصی برای تولید مجسمهها داشته است. اینکه در 230000 سال قبل – اولین نمونههای سنگی مجسمهها کشف شده مربوط به آن زمان است- با چه هدف و انگیزهای دست به ساخت اینگونه آثار میزدند برای تاریخشناسان و باستانشناسان مشخص نیست.
اما آنچه این تاریخچه را جذاب و معنادار میکند؛ قدمت بالای این تولیدات توسط انسانهایی است که احتمال بسیار زیاد از تمدن نیز دور بودهاند و هدف از ساخت مجسمهها برای برقراری ارتباط، عبادت و تفریح کودکان بوده است. اما بعد از ظهور تمدن، مجسمهها به شکل پیکره خدایان ساخته شدند. در این مقاله سعی میکنیم بهصورت گسترده به تاریخچه مجسمهسازی بپردازیم.
امروزه خرید مجسمه برنزی به دلیل زیبایی که به دکوراسیون داخلی میبخشد و استحکام بالایی که دارد، افزایش پیدا کرده است. خرید محصولات برنزی مانند مجسمههای برنزی میتواند دکوراسیون داخلی منزل شما را زیبا و جذاب کند. در این راستا انتخاب یک فروشگاه اینترنتی محصولات برنزی میتواند به شما کمک کند تا دکوراسیونی شیک و کلاسیک داشته باشید.
تاریخچه مجسمه سازی قبل از تاریخ
مجسمهسازی اولین فعالیت هنری انسانها قبل از تاریخ بوده است. این هنر قبل از نقاشی و ساخت بنا توسط انسانها انجام میشده است. حکاکی روی دیواره غار یا سطح زمین نخستین ترسیمهای مربوط به بشر بود که عاملی جهت توسعه و پیداشی هنر مجسمهسازی بود.
تنههای مردان، زنان، کودکان و تلفیقی از آنها، مجسمههایی برای تکریم نیروهای طبیعت و عبادت این نیروها به عنوان مظاهر خوبی و یا بدی بودند.
تاریخچه مجسمه سازی مصر باستان
هنر مصر باستان و مجسمه سازی مصر باستان برگرفته از عقاید این قوم به زندگی بعد از مرگ است. مصریان باستان بر این باور بودهاند که انسان پس از مرگ نیز زنده و قادر به حیات است و همراه مردگان خود علاوه بر وسایل و ابزارها، مجسمههایی نیز دفن میکردند. معمولا مجسمه مومیای فرعونها و اشخاص مهم، بزرگتر ساخته میشد و مجسمهسازان اعضای بدن را به صورت واضحی نشان میدادند و صورتها غالبا نگاه رو به جلو و مشخصی داشت.
نمونههایی از مجسمههای کوچک و دکوری نیز وجود دارد که مصریان را در حال ماهیگیری، کشاورزی و امور روزمره زندگی نشان میدهد.
قدرت هنر تجسمی در بین مصریان به قدری زیاد بوده که جهت ایدهپردازی معمولا موجودات گوناگون را در یک مجسمه با یکدیگر ترکیب میکردند. به عنوان مثال صورت یک پادشاه با بدن شیر ترکیب میشد تا نشاندهنده هوش انسان و قدرت حیوان باشد.
یکی از نکاتی که از این مجسمهها در مورد وضعیت تاریخی و اجتماعی جوامع میتوان دریافت کرد این است که هرچه مجسمهها از ظرافت و طراحی بالایی برخوردار میبودند نشان از قدرت هنر و رشد تمدن و فرهنگ در آن جامعه است. گاه یک مجسمه میتوانست نشانه وضعیت حکومت باشد که غمگین، ضعیف و افتادهتر بودند ولی با قدرت گرفتن حکومت مصر این مجسمهها اشکال قدرتمندی به خود گرفتند.
تاریخچه مجسمه سازی در بین النهرین
تاریخچه مجسمهسازی بین النهرین به علت وضعیت ناپایدار (وقوع سیل و حمله مداوم دشمنان) کمتر از تمدن مصر باستان بود.
گونههای نخستین مجسمه در این ناحیه مجسمههای سبکی از چوب، گل، سفال و ذرات طلا بودند.
آشوریان نمادهایی از مجسمههای پادشاهان به صورت موجوداتی غول پیکر و دیوهایی با ۲ بال و ۵ پا و با بدن انسان در ورودی قصرها، میتراشیدند. صحنههایی از شکار، پیروزی و جشنهای قبایلی داخل قصرها روی سنگها و روی دیوارهای کوتاه تراشیده میشد.
نمونههایی از هنر آشوریان با مجسمههای باقی مانده از قصر داریوش را در پرسپولیس میتوان مشاهده کرد. این مجسمهها مردانی با موهای فر و ریش بلند هستند.
زیبایی منحصر به فردی که دراین مجسمهها دیده میشود، ظرافت و دقت هنرمندان آن دوره را بازگو میکند. تمام سنگها با کمک خطوط تراش خورده دارای کنتراست و تضاد بالایی است. شما بدون شک هنگام مشاهدهی این مجسمهها احساس میکنید که صورتها بسیار نرم و مدور تراشیده شدهاند.
مجسمههای سنگیتراشیده روی دیوارهای پرسپولیس در تخت جمشید نشان دهنده مهارت و کیفیت این نمونهها هستند.
تاریخچه مجسمه سازی یونان باستان
مجسمه سازی یکی از آشکارترین شاخصهای معرفی این تمدن بوده است. اعتقاد یونانیان بر اینکه “انسان مقیاسی برای همه چیز است” در مجسمههای یونانی کاملا مشخص است. شکل انسان در هنرهای یونان باستان یکی از مهمترین ابزار بود.
در قرن هفتم پیش از میلاد، مجسمه سازان یونانی به دنبال توصیف و نشان دادن بیشتر اشکال انسانی بودند. از مهمترین نمونههای هنر مجسمه سازی در یونان باستان بزرگداشت خدایان با ساخت پیکره آنها بود.
هنر مجسمه سازی رومیها از یونانیها و اتروسکانیها الهام گرفته شده است. رومیها بسیار به سمت مجسمه سازیهای پرتره روی آوردند. راه توسعه هنر مجسمه سازی رومیها با یونانیها کاملا متفاوت بود. هنر رومیها بر خلاف یونانیها به تدریج از واقع گرایی به انتزاعی روی آورد.
تاریخچه مجسمه سازی در روم باستان و اتروسکانیها
هنر مجسمه سازی رومیها از یونانیها و اتروسکانیها الهام گرفته شده است. رومیها بسیار به سمت مجسمه سازیهای پرتره روی آوردند. راه توسعه هنر مجسمه سازی رومیها با یونانیها کاملا متفاوت بود. هنر رومیها بر خلاف یونانیها به تدریج از واقع گرایی به انتزاعی روی آورد.
تاریخچه مجسمه سازی در اوایل دوران مسیحیت
در این دوره هنر مجسمه سازی بهطور کامل نمادی از هنر روم بود. در این دوران به علت مخالفت دین مسیحیت با یهودیت، و ساخت تعدادی مجسمه به شکل کلاه یهودیان، مجسمه سازی کاری ممنوعه به حساب میآمد. اما بالاخره کلیسا به این نتیجه رسید که مجسمه سازی حتی میتواند وسیلهای جهت تبلیغ دین مسیحیت هم باشد.
تاریخچه مجسمه سازی رمانسک
در مجسمه سازی رمانسک هنر رومی کاملا تاثیرگذار بود. نمونه آن -Cathedral of Hildesheim- است که با ۱۰ در بزرگ مانند درهای -Santa Sabina- در رم میباشد. البته نقوش درها متفاوت است و نقوش مدور آزادانهتر طراحی شدند.
مجسمه سازی سبک گوتیک
تاریخچه مجسمه سازی در دوران گوتیک اکثرا به سمت ناتورالیسم و واقع گرایی روی آورد. در این دوران آزادی جهت ایجاد بسیاری از آثار افزایش یافت و مجسمهها و پیکرهایتراشیده شده این دوران بسیار واقع گرایانهتر از نمونههای آن در دوران رومانسک میباشد. صورتها در مجسمهها دارای حالت واقعی هستند و لختی و آویزش لباسها بسیار واقعیتر میباشند.
مجسمه سازی دوران رنسانس
تاریخچه مجسمه سازی در این دوران با خطوط برجسته به وسیله نیکولا پیزانو نشانگر آغاز دورهای جدید بود. در اواخر قرن ۱۳، پیزانو نقوش مردان بدون لباس را بر روی دیوارها و ستونهای کلیسا طراحی کرد اما به دلیل دانش کم در رابطه با آناتومی انسان آثار بزرگی را خلق نکرد.
در قرن ۱۵، دِناتِلو، پیکره برهنه داوود را به شکل تکتراشید. او به دلیل دانش کامل خود درباره آناتومی انسان این کار را با مهارت بسیاری توانست به پایان برساند.
بدون شک میکلآنجلو برجستهترین چهره موثر مجسمه سازی در دوران رنسانس به حساب میآید. پیکره داوود اثر میکلآنجلو نمونهای از یک ابر انسان قدرت میباشد.
کارهای تمام شده او مثل پیتا و کارهای ناتمام به علت مرگ مثل روندانینی پیتا بسیار تاثیر گذار هستند. در سالهای بعدی، هم عصران او توانستند با ایجاد تکمیل روی نقاشی به صورت دقیق و ظریفانهتر، آثار بسیار بدیع، زیبایی را خلق کنند که بر هنر دکوراتیو تکیه داشت و از زیبا آرایی بسیار استفاده شده بود، به این استایل هنری مانریسم/مَنریسم (mannerism) گفته میگویند.
مجسمه سازی در دوران رمانتیک و نئو کلاسیک
نمونه این سبک از مجسمه سازی در آثار ژان آنتوان هودن مشخص میباشد. مجسمهای که او از جرج واشینگتن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا ساخته است از نظر ساختار و فرم بسیار به مجسمه یک امپراطور رومی شباهت دارد.
ولی یکی از موثرترین چهرههای سرشناس هنر نئو کلاسیک آنتونیو کانوا میباشد. فرم و ظاهر مجسمه سازی او به صورتتراشیدن تمامی پیکره پادشاهان و مردان تاریخی در لباسهای فاخر پادشاهی و ریاست آنها بود.
مجسمههای آنتونیو کانوا با نامهای Perseus و The Pugilists، در واتیکان همراه با دیگر کارهای او به نمایش گذاشته شدهاند.
سیر تکامل هنر مجسمهسازی را بهطور مختصر در این مقاله گنجاندیم تا با مطالعهی آن به بخشی از تفکر و هنر آن اشاره کرده باشیم. بدون شک آمیختن هنر با کار مجسمهسازی، بسیار بکر و ویژه است. به همین دلیل استفاده از مجسمه در خانه، علاوه بر تغییرات دکوری و فیزیکی، به تلطیف فضا و ایجاد محیط هنری و آرام منجر میشود.
